SAMSUN’dan okurumuz Rıza Türkmenoğlu soruyor: “Bünyamin bey, 1990 yılında askerden önce on ay boyunca sigortasız çalışmışlığım var. O dönemde patron sigortamı yapmamış, maaşlarımı elden ödüyordu. Şimdi o firma batmış, çoktan kapanmış. Dava açsam o hizmetlerimi alır mıyım? O günlerim olsa şimdi yaşa takılmadan emekli olacağım. Nasıl dava açarım?”
Sayın okurum, son söyleyeceğimizi ilk söyleyelim…
Ne yazık ki hizmet tespiti amacıyla mahkemeye başvursanız dahi kazanabilmeniz mümkün değil…
Zira siz beş yıllık hizmet tespit davası açma süresini kaçırmışsınız!

İş Mahkemesine dava açarsanız mahkeme zaman aşımından dolayı talebinizi usulden reddedecek, size de dava harçlarını ödemek kalacak… Yani Midyat’a pirince giderken evdeki bulgurdan olacaksınız…
Sigortasız çalışan pek çok okurumuz bilmiyor ama sigortasız günleri kazanmak için “BEŞ YIL” sihirli formülü var…
“BEŞ YIL” sihirli formülü nedir, sigortasız çalışanlar için beş yıl neden önemli? Tüm okurlarımızı bilgilendirecek şekilde açıklayalım…

MÜFETTİŞ/ DENETMEN İNCELEMESİ YOLU 

Sigortasız çalışanların haklarını alabilmek için yapabilecekleri ilk yol SGK’ya başvurmak…
Sigortasız çalışanlar halen işyerinde çalışmaya devam ediyorsa veya işten çıkmış olsa bile sonradan düzenlenebilir nitelikte olmayan belgesi varsa (örneğin faturalarda imza gibi) veya maaşı bankadan yattıysa SGK’ya başvurup müfettiş/denetmen incelemesi ile sigortasız günlerini kazanabilir…
Ama SGK’ya başvurup sigortasız günleri kazanmak için mutlaka bu dediğimiz koşulların olması lazım. Yoksa müfettiş/denetmen sizin hizmetinizi kolay kolay tespit edemez, teknik olanaksızlık var yani…
Böyle olunca da sigortasız çalıştırılıp da işten çıkartılan işçilerin tek yapabileceği şey hizmet tespit davası açmak…

HİZMET TESPİT DAVASI HAKKI VAR! 

Diyelim SGK’ya şikayet etmenize karşın bir sonuç alamadınız…
İdari aşamalarda hakkınızı alamayanların ikinci bir yol olarak çalışanların haklarını almak için yetkili İş Mahkemesi’ne “hizmet tespit davası” açması da mümkün.
SGK’ya başvurmak şart değil, doğrudan mahkemeye dava da açabilirsiniz, onu da belirtelim…
Ancak pek çok çalışanın bilmediği husus şu:
Mahkemeye başvururken bir “BEŞ YIL” sihirli formülü var!
İşten ayrıldığınız yılın sonundan itibaren beş yıllık süre içerisinde dava açması gerekiyor. Yoksa hakkınız yanıyor!

BEŞ YIL NASIL HESAPLANIR? 

Sigortasız çalışanlar için hizmet tespit davası açma süresi işten ayrıldığının tarihten itibaren değil o yılın sonundan itibaren başlıyor.
Mesela 1 Ocak 2010’da işten ayrılan birinin o yılın sonu olan 31 Aralık’tan itibaren beş yıl içinde, yani en geç 31 Aralık 2015 tarihine kadar, hizmet tespit davası açması gerekiyor.
Bu süre altın kural ve çok önemli!
Yoksa dava açma hakkı zamanaşımına uğruyor!
Beş yıllık süre, birden çok işyerinde çalışmışsanız her bir işyeri için işten ayrıldığınız tarih itibariyle ayrı ayrı hesaplanmakta.
Eğer beş yıllık süre geçtiyse hâkim davayı zamanaşımından düşürür; geçmemişse inceler.

MAHKEMEDE ŞAHİT GEÇERLİ! 

Hakkınızı SGK’da ararken genel bir kural var: Ya işyerinde fiilen çalışırken görüleceksiniz (ki o da size en fazla geriye doğru bir yıl hizmet kazandırır) ya da elinizde maaş bordrosu, resmi belge, maaş dökümü, noter belgesi, bankaya verilen maaş yazısı gibi “sonradan düzenlenebilir nitelikte olmayan” belgelerin olacak…
Yani SGK müfettişi/denetmeninin tespit imkanları sınırlıdır.
Müfettişler ifadeye göre, şahitlere göre size emeklilik günü kazandıramaz… Velev ki gerçekten işyerinde sigortasız çalıştığınıza kanaat getirse bile…
Ama iş mahkemesinin hâkimi belge zorunlu olmadan şahitler yada sair deliller ile vicdani kanaatine göre hüküm kurabilecektir.
Türkçesi: Mahkemede göstereceğiniz şahitler (teknik tabiri ile bordro tanıkları) ile kazanma olasılığınız yüksek…

EMEKLİ OLABİLMEK MÜMKÜN! 

Mahkeme yoluyla işyerinde çalışmasına karşın sigortalı olarak bildirilmediği tespit edilen çalışanların sigortasız çalıştırıldığı günler sigortalı hale geliyor.
Yani mahkemeyi kazanırsanız sanki hep sigortalı çalıştırılmışsınız gibi oluyor…
Mahkeme sonucunu SGK’ya verdiğinizde SGK kararda belirtilen eksik günleri hizmet dökümlerine ekliyor… Böylece çalışanın hiçbir kaybı olmuyor.
Eksik günler tespit edilirse emeklilik için de gün kazandırıyor, gününüz dolarsa da emekli olabiliyorsunuz.
Yani iş mahkemesine dava açmak sizin her zaman lehinize…
Ama “BEŞ YIL” altın kuralına dikkat ederek!
Beş yıllık süreyi kaçıranların ise dava hakkı yanıyor…

Bünyamin ESEN
memurhaber.com