...Liderlerin siyasal ömrüyle biten partiler müzesi

Partilerin kurumsallığı da oldukça zayıf. Siyasal hayatımız liderlerin siyasal ömrüyle biten partiler müzesi durumunda. Anavatan Partisi, Doğru Yol Partisi, Demokratik Sol Parti ve Milli Görüş partileri gibi uzun yıllar hükümetlerde yer almış partiler liderlerinin yıpranmasıyla siyasal ömürlerini tamamladılar. Aslında bu durum CHP ve MHP için de önemli bir ders sunuyor. Ya birkaç yıl içinde lider değişikliğini gerçekleştirecekler ya da liderlerinin siyasal ömrünü tamamlamasıyla birlikte seçmen bu partilerin siyasal varlıklarına son verecek.

Peki, Türkiye'de parti başkanları değiştirmek neden zordur?

En önemli neden, başta siyasal partiler ve seçim yasaları olmak üzere mevzuatın partilerde liderliği güçlü kılan imkânlar sunması. Bu imkânların ilki, aday belirleme yöntemiyle ilgili.

Siyasi Partiler Kanunu partilerin adaylarını demokratik yöntemlerle belirlemesini zorunlu kılmıyor. Bu nedenle CHP haricindeki partiler yaygın bir önseçim uygulamıyor. Ayrıca mahalli seçimlerde neredeyse tüm adaylar merkezden belirleniyor. CHP'nin 2015'e kadar çok uzun bir süre önseçim yapmadığını da not edelim. Özetle politikacılar bir daha listelerde bulunmak istiyorsa kaderleri lidere bağlı. Merkezden atama da olsa önseçim de olsa parti liderinin istemediği bir politikacının partide barınması mümkün değil. Bu durum politikacıların birinci vazifesini liderleriyle aralarını iyi tutmak olarak belirliyor.

CHP'deki önseçimleri doğrudan etkileyen ve diğer partiler gibi CHP için de partinin yapılanmasının kilit taşı ise üyelik kurumu. Ancak Türkiye'de parti üyeliğinin yegâne işlevi, parti içi seçimleri kazanmayı sağlaması. Genel merkezlerdeki üye yazım büroları yoluyla parti liderliği ulusal çapta parti içi seçimleri kontrol ediyor. Üyelik kurumunun yaşadığı dejenerasyonun en açık ifadesi, üyelerin partiye neredeyse hiçbir katkısının olmaması.

“Partiler siyasal faaliyetlerini üyelerinin katkılarıyla değil, hazine yardımıyla finanse ediyor. Bu durumda taban, liderden hoşnut olmasa bile tabanın aktif desteğine ihtiyaç olmadığı için liderlik yıllarca yerini koruyabiliyor.”

Yunus Emre