Başbakan Erdoğan’ın Soma’daki maden faciasıyla ilgili “Bu işin fıtratında kaza var” sözlerine Yargıtay’dan yanıt geldi. Yargıtay, fıtrat içtihadı sayılabilecek kararında “Madende yüzde 100 kaçınılmaz kaza yoktur, sorumluluktan kaçılamaz” kararını verdi.


Yargıtay’ın 2009 yılında verdiği karara konu dava şöyle gelişti: Çalışılan maden ocağında metan gazının ortamı kaplaması sonucu yaşamını yitiren beş madencinin yakınlarına ödenen tazminatlarla ilgili olarak işveren aleyhine açılan davaya bilirkişi heyeti görevlendirildi. Heyet, “İş kazasının yüzde 100 kaçınılmaz olduğu ve davalı işverene yüklenecek kusur bulunmadığı” yönünde rapor hazırladı. Mahkeme de bu raporu esas alarak, davayı reddetti. Dava Yargıtay 10. Hukuk Dairesi’ne gitti. Hukuk Dairesi, yerel kararını, önemli uyarılar içeren gerekçeleriyle bozdu. Soma’daki faciayla ilgili emsal olacak kararın gerekçesi özetle şöyle:


TAKDİR DEMEYECEKSİN, UMACAKSIN
Kaçınılmazlık, sosyal sigortalar uygulamasında, olayın meydana geldiği tarihte geçerli olan bilimsel ve teknik tüm önlemlere rağmen zararın meydana geldiği ve önlenemediği durumları anlatan bir kavramdır. Umulmadık bir hâl kaçınılmazlık olarak nitelenemeyecektir.


YAŞAM, ANAYASAL HAK: “Anayasa’nın 17. maddesinde “yaşama hakkı” güvence altına alınmış, bu yasal güvencenin yaşama geçirilmesinde, iş ve sosyal güvenlik mevzuatında da işçilerin korunması, işin düzenlenmesi, iş güvenliği, sosyal düzen ve adaletin sağlanması düşüncesi ile koruyucu bir takım hükümler getirilmiştir.


BELGE YETMEZ-EĞİT-DENETLE: İşçi sağlığı, iş güvenliği ve yapılmakta olan iş nedeniyle işçinin eğitimi, bir kısım mevzuat hükümlerini içerir belgelerin kendilerine verilmesini değil, eylemli olarak, bu bilgilerin aktarımı ve öneminin kavratılması ile sağlanabilir. Eğitimden sonraki aşama ise, işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili önlemlerin alındığının ve uygulandığının denetlenmesidir.


ÖNLEM ALIRSAN OLMAZ: İşverenlerce, iş güvenliği açısından hayati öneme haiz bulunan araç ve gereçlerin anılan kazalı tarafından kullanılması sağlandığında, kazalanma olasılığının tamamen ortadan kaldırılabileceği yadsınamaz bir gerçektir.


GERÇEK SORUMLUYU BUL: Mevzuat uyarınca hangi önlemlerin alınması gerektiği, bu önlemlerin işverence alınıp alınmadığı ve alınmış önlemlere sigortalının uyup uymadığı yönlerinin yargısal denetime elverir biçimde irdelendiği çelişkiden uzak rapor alınmadan kusur aidiyeti konusunda eksik incelemeyle sonuca varılması, usul ve yasaya aykırıdır.”


ADNAN KESKİN/ANKARA