Anayasa Mahkemesi, ‘babasının sevgilisinin soyadını’ istemeyen bir gencin açtığı dava nedeniyle, Nüfus Hizmetleri Kanunu’nda düzenlenen “Aynı konuya ilişkin olarak nüfus kaydının düzeltilmesi davası, ancak bir kere açılabilir” şeklindeki hükmü anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle iptal etti. Yüksek Mahkeme kararın gerekçesinde, haklı nedenler bulunması halinde birden fazla isim ve soyadı değişikliği davası açılabileceğini vurguladı.
Tarsus’ta yaşayan bir erkek, evli olduğu halde bir başka kadınla duygusal ilişkiye girdi. Ancak kadın, ilişkilerini devam ettirebilmeleri için adamın kendisinin soyadını almasını şart koştu.
Bunun üzerine erkek, eşinden de ayrılmadan sevgilisinin soyadını almak için mahkemeye başvurdu. Tarsus Asliye Hukuk Mahkemesi de başvuruyu yerinde bularak, adamın, sevgilisinin soyadını almasına izin verdi. Böylece adam, hem kendisinin hem de küçük çocuğunun soyadını değiştirdi. Ancak çocuk 18 yaşını geçtikten sonra babasının eski soyadını almak için aynı mahkemeye yeni bir soyadı davası açtı.
‘Alay konusu oldum’
Dava dilekçesinde babasının sevdiği kadının soyadını almak için dava açtığını ve soyadlarını değitiştirdiğini belirten genç, “Babamın açtığı dava nedeniyle benim de soyadım değişti.
Bu nedenle benim de soyadım o kadının soyadı oldu. Bu olay çevremde alay konusu olmaktadır. Çevremdeki kişiler alay ettiği için psikolojim bozuldu. Bu nedenle herkesçe bilinen, babamın eski soyadını almak istiyorum” dedi.
Bir kere değiştirilebilir
Davalı Nüfus İdaresi, Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 36. maddesinde düzenlenen “Aynı konuya ilişkin olarak nüfus kaydının düzeltilmesi davası ancak bir kere açılabilir” şeklindeki hükme dikkat çekerek, davanın reddini istedi. Söz konusu hüküm nedeniyle soyadı değişikliği mahkeme kararıyla bir kez yapılabiliyordu ve babanın açtığı ilk dava nedeniyle çocuğun soyadı değiştiği için yeniden dava açma hakkı bulunmuyordu. Bu durum nedeniyle davaya bakan Tarsus 2. Asliye Hukuk Mahkemesi, söz konusu hükmün iptal edilmesi için Anayasa Mahkemesi’ne iptal davası açtı.
İptal etti
Anayasa Mahkemesi, yapılan iptal başvurusunu esastan görüşerek karara bağladı. Yüksek Mahkeme Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 36. maddesinde, ‘Nüfus Davaları’ başlığı altında düzenlenen, “Aynı konuya ilişkin olarak nüfus kaydının düzeltilmesi davası ancak bir kere açılabilir” şeklindeki hükmün oy çokluğuyla iptaline karar verdi.
O kural anayasaya aykırı
Yüksek Mahkeme, kararın gerekçesinde şöyle dedi:
“Bireyin yaşamıyla özdeşleşen ve kişiliğinin ayrılmaz bir parçası olan kimliği ve aile bağlarıyla ilgili bilgileri içeren nüfus kayıtlarında haklı nedenlerin varlığı halinde değişiklik ve düzeltme yapılmasını isteme hakkı, maddi ve manevi varlığını koruma, geliştirme hakkı kapsamında olup, bunun dava yoluyla bir defadan fazla talep edilememesini öngören kural anayasaya aykırıdır.
İtiraz konusu kuralla kişilerin ad, soyadı, cinsiyet ve doğum kaydı gibi bilgilerinde herhangi bir nedenle meydana gelen değişikliklerin resmi kimlik kayıtlarında yer almasını sağlamak amacıyla dava açmaları hak arama özgürlüğünün doğal bir sonucudur.
Ancak dava hakkının bir kere ile sınırlandırılarak maddi gerçeğin resmi kayıtlara geçmesinin engellenmesi hak arama özgürlüğüne müdahale niteliğindedir.”
Radikal
