© Milliyet Hiç düşündünüz mü 1 saat neden 60 dakika? Neden 100 dakika değil ya da neden 30 dakika değil? Hatta 1 dakika neden 60 saniye de 100 saniye değil? Eğer bu sorunun cevabını merak ediyorsanız…
Konuyla ilgili teoriler
Sümerler 10/3= 3,33333… gibi devreden sayıları kullanmayı pek sevmezlermiş. 60’lık sistemde bu tür ondalık kesirlerle karşılaşma ihtimali çok azalır; çünkü 60 sayısı 2, 3, 4, 5, 6, 10, 12, 15, 20 ve 30’a kalansız bölünen bir sayıdır; fakat buna karşılık 10’luk sisteme bakarsak 10 sadece 2 ve 5e bölünebilen ezik bir sayı gibi görülüyormuş.
Lidyalılar parayı bulmadan önce, insanlar bir şeyleri alıp satarken para yerine takas yöntemini kullanıyorlardı. Bir mala değer biçmek için de parmak hesabı yapıyorlardı. Nasıl mı? Gelin bunu uygulayarak anlamaya çalışalım.
Sağ avuç içinizi kendinize doğru çevirin. Sağ başparmağınızla, sağ elinizin diğer parmaklarına ait boğumları saymaya başlayın. Sonuç kaç? 12 boğum değil mi? Her sayışınızdan sonra sol elinizde bir parmağınızı kapatın. 5 defa saydıktan sonra, sol elinizdeki bütün parmakları kapatmış olursunuz, öyle değil mi? Sol elinizde kapattığınız her parmak 12 birime karşılık gelir. Yani sol elinizin bütün parmaklarını kapattığınızda 60 birimi ifade etmiş olursunuz. Sol yumruğunuzu 4 kere sallarsanız, 4x60=240 birimlik değer biçtiğinizi gösterirsiniz.
İşte para bulunmadan önce kullanılan parmak hesabı bu şekilde yapılmaktaydı. 60’lık sistemin bu hesaba dayandığı da iddia edilmektedir. Çünkü 60 hem bölenleri açısından hem de parmakla ifade kolaylığı açısından eski zamanların ticaretini kolaylaştırıyordu.
Peki günün 2 yarısı neden 12’ye bölündü?
Sümerler geometrik hesaplarda ve matematikte oldukça iyilerdi. Özellikle çember ve çemberle ilgili hesaplar konusunda ustalardı. Onlara göre bir dairenin içine en kolay altıgen şekli çizilebilirdi. Bu da 6 tane eşkenar üçgen demekti. Üçgenlerin birleştiği tepe noktaları ise çemberin merkeziydi. Her üçgenin taban kenarının orta noktasından çemberin merkezine bir çizgi çizilince, 12 tane ikizkenar üçgen elde edilmiş olur. Merkezden geçen tüm çizgiler daireyle birleştirildiğinde ise, 12ye bölünmüş bir daire elde ederiz.
