3568 sayılı yasanın 47. maddesi SMMM ve YMM’leri görevleri sırasında veya görevleri sebebiyle işledik suçlardan TCK’nın kamu görevlilerine ilişkin hükümlerine tabi olacaklarını ve TCK’ya göre cezalandırılacaklarını öngörmektedir.
47. madde suçun niteliğine göre ibaresini kullanmaktadır. Bu ibareye göre işlenen suçun niteliğine bakılacaktır, suç meslek sahiplerinin mesleki faaliyetlerine ilişkin olacaktır. Örneğin meslek sahiplerinin görevleri sırasında işledikleri cinsel taciz suçu için 47. maddenin bir önemi yoktur.
Görevi kötüye kullanma
5237 sayılı TCK’nın 257. maddesi kamu görevlilerinin görevi kötüye kullanmalarını düzenlemektedir. 3568 sayılı yasanın 47. maddesi SMMM ve YMM’leri görevleri nedeniyle veya görevleri sırasında işledikleri suçlardan TCK’ya göre cezalandıracaklarını hükme bağladığından meslek sahiplerinin görevlerini kötüye kullanmaları halinde TCK 257. maddeye göre cezalandırılacakları konusunda bir tereddüt yoktur. Her iki madde hükmü gayet açıktır.
İcrai ve ihmali olarak görevi kötüye kullanma
TCK 257. madde meslek sahiplerinin hem icrai hem de ihmali davranışlarla işledikleri görevi kötüye kullanma suçlarını cezalandırmaktadır.
TCK’nın 257/1 maddesi “…görevinin gereklerine aykırı hareket etmek suretiyle, kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olan ya da kişilere haksız bir “menfaat” sağlayan kamu görevlisi, altı aydan iki yıla kadar” hapis cezası ile cezalandırılır.” demektedir.
Maddenin 1. fıkrası “hareket etmek suretiyle” ifadesi ile bir hareketi, bir şeyi yapmayı tarif ettiğinden icrai bir suçu düzenlemektedir. Maddenin 1. fıkrası kamu görevlilerini görevlerinin gereklerine aykırı hareketleri ile işledikleri görevi kötüye kullanma suçlarından cezalandırmayı düzenlemektedir.
Müeyyide 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezasıdır.
257. maddenin 2. Fıkrası ise ihmali davranışla işlenen görevi kötüye kullanma suçlarını cezalandırmaktadır. Burada meslek sahipleri yaptıkları değil yapmadıkları veya geciktirdikleri mesleki görevleri ile kamuya veya kişilere verdikleri zararlardan ötürü cezalandırılmaktadırlar.
İhmali suçlar için öngörülen ceza icrayı suçlara göre daha düşüktür. Öngörülen ceza 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezasıdır.
3568 sayılı yasa ile SMMM ve YMM’ler için hapis veya adli para cezaları
3568 sayılı yasanın 49. Maddesi "Ceza Hükmü" başlığı altında SMMM ve YMM’ler için hapis ve adli para cezalarını düzenlemektedir. Buna göre:
49/1 fıkrası yasal olarak hakkı olmadığı halde SMMM ve YMM unvanını kullananlar için “altı aydan bir yıla kadar hapis ve adli para cezasına hükmolunur.” demektedir (3/1).
49/2 fıkrası 13, 15/4, 41/2, 43/1, 43/2 ve 45 inci maddelere aykırı davrananlar için 100 güne kadar adli para cezası öngörmektedir. Bu maddeler ile yasaklan fiiller şunlardır:
13. madde
“Meslek mensupları, kişisel veya ortak bürolarında mesleği yapmaları yasaklananları çalıştıramayacakları gibi, bunlarla her ne şekilde olursa olsun meslekleri ile ilgili işbirliği yapamazlar.”
Madde 15/4
Odalara üye olmayan meslek mensupları meslekî faaliyette bulunamazlar.
Madde 41/2
Odalar, her yıl sonu itibarıyla mevcut üyelerine ilişkin olarak Maliye Bakanlığınca talep edilecek bilgileri, Ocak ayı sonuna kadar bildirmekle yükümlüdür.
43/1
Meslek mensupları ve bunların yanlarında çalışanlar, işleri dolayısıyla öğrendikleri bilgi ve sırları ifşa edemezler, çeşitli kanunlarla muhbirlere tanınan hak ve menfaatlerden faydalanamazlar.
43/2
Ancak, suç teşkil eden hallerin yetkili mercilere duyurulması mecburidir.
45/1-2
Serbest muhasebeci malî müşavirler bu unvanlarla, yeminli malî müşavirler ise bu unvan ve tasdik yetkisiyle; 2 nci maddede yazılı işlerin yürütülmesi amacıyla gerçek ve tüzelkişilere tabi ve onların işyerlerine bağlı olarak hizmet akdi ile çalışamazlar, ticarî faaliyette bulunamazlar, meslekle ve meslek onuru ile bağdaşmayan işlerle uğraşamazlar.
Yeminli malî müşavirler, eşi (boşanmış dahi olsa) usul ve füruundan biri ve 3 üncü dereceye kadar (bu derece dahil) kan ve sıhrî hısımlarının veya bunların ortak oldukları firmaların işlerine bakamazlar, yukarıda sayılan yakınlıktaki akrabaları olan serbest muhasebeci malî müşavirlerin baktığı işleri tasdik edemezler.
Cezanın tayini ve infaz şekli
Madde ile 100 güne kadar adli para cezası öngörülmektedir. Adi para cezaları TCK’nın 52. Maddesi ile düzenlenmektedir. 52. maddeye göre adli para cezaları gün karşılığı düzenlenmektedir ve sanığın ekonomik durumuna göre 1 gün karşılığı en az 20, en fazla 100 lira olabilmektedir. Buna göre 100 gün karşılığı adli para cezası en az 2000, en fazla 10 bin olacaktır. Hükümlü hükmedilen adli para cezasını ödemediğinde 5275 sayılı yasaya göre ceza 100 gün hapis cezası olarak infaz edilecektir. İnfaz devam ederken adli para cezasının kalan günlere denk gelen miktarı ödenirse hükümlü tahliye edilir.
