1992 yılının 25 Şubat'ı 26 Şubat'a bağlayan gecesi, Ermenistan Silahlı Kuvvetleri, eski Sovyetler Birliği’nin bölgede bulunan 366. Alayı’nın da desteği ile, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin sınırları içinde Dağlık Karabağ bölgesindeki Hocalı kentinde sivil, kadın, çocuk, yaşlı ayrımı yapmaksızın; resmi rakamlara göre 613 insanı, bir kaç saat içinde hunharca katletmiştir. Katledilenlerin 83’ü çocuk, 106’sı kadın, 70’den fazlası ise yaşlı olarak kayıtlara girmiştir. 56 kişinin barbarca öldürüldüğü, 8 ailenin tamamen yok edildiği, 25 çocuğun öksüz kaldığı, 130 çocuğunsa ebeveynlerinden en az birini kaybettiği bu katliamda, cesetler üzerinde yapılan incelemelerde bir çoğunun yakıldığı, insanların hunharca katledildiği tespit edilmiştir.
Bir savaş ve insanlık suçu olan bu katliam ve sürdürülen etnik arındırma hareketleri sonucunda, Azerbaycan topraklarının %20’si Ermenistan tarafından işgal edilmiş, 1 milyonun üzerinde insan topraklarından kovulmuştur. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Ermeni işgalci kuvvetlerin Azerbaycan topraklarından çekilmesi yönünde 822, 853, 874 ve 884 nolu kararları almışsa da, işgalcinin cezalandırılması yönünde hiç bir somut belirleme olmadığı için, kararlar etkisiz ve sonuçsuz kalmıştır. Birleşmiş Milletler gerekli tüm imkanlara sahip olmasına rağmen, işgalin sona erdirilmesi ve barışın sağlanması yönünde etkin rol oynamamaktadır.
Hocalı katliamı, Azerbaycan, Meksika, Pakistan, Kolombiya, İslam İşbirliği Teşkilatı Parlamentolar Birliği ve Çek Cumhuriyeti tarafından bir soykırım olarak tanınmış, Amerika Birleşik Devletleri’nin Massachusetts, Maine, Teksas, New Jersey eyaletlerinde ise Hocalı katliamını anma kararları almıştır. Beyaz Saray’ın resmi internet sitesinde de, Hocalı katliamının soykırım ve savaş suçu olarak tanınması ve anma törenlerinin yapılması amacıyla başlatılan kampanyada 126.776 oy toplanmıştır.
Ermenistan kuvvetlerinin Hocalı’da bir savaş ve insanlık suçu işlediği, Azerbaycan topraklarını işgal ettiği, tüm ülkeler ve örgütler tarafından bilinmekte ve 22 yıldır dile getirilmektedir. ayrıca Ermenistan cumhurbaşkanı ve savaş sürecinde Karabağ’da Ermeni kuvvetlerine kumanda etmiş olan Serj Sarkisyan’ın “Hocalı’dan önce Azerbaycanlılar bizim şaka yaptığımız sanıyordu, Ermenilerin sivil topluma el kaldıramayacaklarını sanıyorlardı. biz bunu kırmayı başardık” şeklindeki açıklamaları karşısında, bu acımasız katliamın, Türkiye’nin de içinde bulunduğu bir çok ülke ve örgüt tarafından halen bir soykırım olarak tanınmamış olması, işgalin sona erdirilememesi ve yurtlarından sürülen sivillerin topraklarına dönmesinin sağlanamaması, içinde bulunduğumuz yüzyılda hiç bir şekilde kabul edilemez.
Hocalı katliamı soykırım olarak tanınmalı, Ermenistan işgal ettiği Azerbaycan topraklarını terk etmelidir. Azerbaycan’ın toprak bütünlüğüne destek verilmeli, uluslararası örgütler tarafından alınan kararlar ve kabul edilen kararnameler vakit kaybetmeksizin uygulanmalıdır. Azerbaycan Türklüğü'nün acılarına ortak olduğumuzu bir kere daha yineliyor, dünyanın neresinde olursa olsun, tüm insan hakları ihlallerinin son bulması için herkesi sorumluluk almaya davet ediyoruz.
Çanakkale Barosu İnsan Hakları Komisyonu
