Anayasa Mahkemesi Başkanlığından:
Esas Sayısı: 2011/4 (Siyasi Parti Mali Denetimi)
Karar Sayısı : 2013/100
Karar Günü : 11.6.2013
I- MALİ DENETİMİN KONUSU
Alternatif Partinin 2010 yılı kesin hesabının incelenmesidir.
II- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü hükümleri uyarınca Serruh KALELİ, Alparslan ALTAN, Fulya KANTARCIOĞLU, Mehmet ERTEN, Serdar ÖZGÜLDÜR, Osman Alifeyyaz PAKSÜT, Zehra Ayla PERKTAŞ, Recep KÖMÜRCÜ, Burhan ÜSTÜN, Engin YILDIRIM, Nuri NECİPOĞLU, Hicabi DURSUN, Celal Mümtaz AKINCI, Erdal TERCAN, Muammer TOPAL ve Zühtü ARSLAN’ın katılımıyla 24.5.2012 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında;
1- İşin esasının incelenmesine,
2- Genel merkez kesin hesabının dayanağını oluşturan gelir-gider belgeleri ile bu belgelerin kaydedildiği defterlerin gönderilmesi için Partiye bu kararın tebliğinden itibaren 30 gün süre verilmesine,
3- Partinin 2010 yılı kesin hesabının, Sayıştay Başkanlığınca yazı ile istenilmesine rağmen, 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 74. maddesinde belirtildiği şekilde eksiksiz olarak verilmemesi, inceleme ve araştırmayı engellemeye yönelik eylemlerden sayılacağından, parti sorumluları hakkında aynı Kanun’un 111. maddesinin (c) bendi uyarınca yasal işlem yapılabilmesi için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,
OYBİRLİĞİYLE karar verilmiştir.
III- ESASIN İNCELENMESİ
Alternatif Partinin, Anayasa Mahkemesine verdiği 2010 yılı kesin hesabına ilişkin belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren ve Raportör Selim ERDEM tarafından heyete sunulan ilk ve esas inceleme raporu, Anayasa ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
23.10.1998 tarihinde 32 kurucu üye ile Ulusal Birlik Partisi adıyla kurulmuş olan parti, 9.2.2007 tarihinde isim değişikliği yaparak Alternatif Parti adını almıştır. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı kayıtlarına göre Partinin 2010 yılı itibariyle Genel Merkez ile birlikte 62 ilde örgütlendiği anlaşılmaktadır.
Sayıştay Başkanlığı tarafından Partinin 2010 yılı kesin hesabının incelenmesi sonucunda, partinin 2010 yılında herhangi bir gelir ve giderinin bulunmadığına ilişkin bir yazı ile hiç kayıt yapılmamış olan defterlerini gönderdiği tespit edilmiş ve konu 25.4.2013 günlü yazıyla partiye sorulmuştur. Parti yetkilileri de göndermiş oldukları 9.5.2013 günlü, 160 sayılı cevap yazısında, Partinin zorunlu giderlerinin teşkilat yöneticilerinin şahsi imkân ve fedakârlıklarıyla karşılandığını, bu nedenle herhangi bir gelir ve gider hareketinin bulunmadığını, partinin 100 TL’nin üzerinde taşınır mal, menkul kıymet, hak ve taşınmaz mal ediniminin olmadığını ve bundan sonra şahıslar tarafından karşılanan Parti harcamaları ile bütün gelir-gider hareketlerinin kayıtlarının tutulacağını bildirmişlerdir.
2820 sayılı Kanun’un;
73. maddesinde, “…Parti merkezi ve bağlı ilçeleri de kapsamak üzere iller teşkilatı her bütçe yılını izleyen Nisan ayı sonuna kadar, bir evvelki yıla ait uygulama sonuçlarını gösteren kesin hesaplarını hazırlarlar. İller teşkilatından gönderilenler ve parti merkezine ait olan kesin hesaplar, merkez karar ve yönetim kurulunca incelenerek karara bağlanır ve birleştirilir…”,
74. maddesinde, “Siyasi partilerin mali denetimi Anayasa Mahkemesince yapılır. Anayasa Mahkemesi, siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin Kanuni uygunluğunu denetler….
Siyasi partilerin genel başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesin hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek zorundadırlar. Bu belgelere, ilgili siyasi partinin aynı hesap döneminde edindiği taşınmaz ve değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve şekillerini de belirten listeleri eklenir.”,
75. maddesinde, “Anayasa Mahkemesi, kesin hesaplara ait bilgilerin belgelendirilmesini siyasi partilerden her zaman isteyebilir. Anayasa Mahkemesi denetimini evrak üzerinde yapar….. Anayasa Mahkemesi denetimi sonunda, o siyasi partinin gelir ve giderlerinin doğruluğuna ve kanuna uygunluğuna veya kanuna uygun olmayan gelirler ile giderler dolayısıyla da bunların Hazineye gelir kaydedilmesine karar verir….”,
111. maddesinin birinci fıkrasında da, “Siyasi partilerin;….…
b) 74 üncü madde hükümlerine aykırı hareket eden sorumluları hakkında, üç aydan altı aya kadar hafif hapis ve on beş milyon liradan otuz milyon liraya kadar hafif para cezası,
…….verilir.”
hükümleri yer almaktadır.
Siyasi partilerin faaliyetlerini yürüttükleri genel merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarına ait yerler partilerin kendilerine ait olabileceği gibi kiralık olarak da kullanılabilecektir. Şayet, parti yetkililerine ait veya bunların kendilerinin kullandıkları yerlerde siyasi parti faaliyette bulunuyor ise bu takdirde kira sözleşmesi düzenlenerek isabet eden tutar partiye bağış geliri ve karşılığı da kira gideri olarak kaydedilmelidir.
Ayrıca, partilerin genel merkez, il, ilçe ve belde başkanlıklarının hayatın olağan akışı gereği kira, su, elektrik, posta, telefon, kırtasiye, tutulacak defterlerin satın alınması vb. bir takım genel yönetim giderlerini de yapması gerekir.
2820 sayılı Kanun’un 69. maddesinde, bir siyasi partinin bütün gelirlerinin, o siyasi partinin tüzelkişiliği adına elde edileceği, 70. maddesinde de siyasi partilerin giderlerinin amaçlarına aykırı olamayacağı ve bir siyasi partinin bütün giderlerinin, o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılacağı hüküm altına alınmıştır. Bu hükümlere göre, parti yetkililerinin genel yönetim giderlerini kendi imkânlarıyla karşılamaları mümkün değildir. Parti yetkililerinin, bu şekilde yapmış oldukları gider bedellerini partiye bağış geliri olarak, karşılığını da genel yönetim gideri olarak kaydetmek suretiyle parti tüzelkişiliği adına hesaplara dâhil etmesi gerekir.
Yönetim giderlerinin hesaplarda görülmemesi kayıt dışı gelir ve gider oluşturulmuş olduğunu göstermektedir. Bu durumda, 2820 sayılı Kanun’un 69. ve 70. maddelerine aykırı davranılmış olmaktadır.
Parti, 2010 yılı hesabının 2820 sayılı Kanun çerçevesinde denetiminin yapılmasını sağlayacak düzeyde bilgi ve belge ibraz etmemiştir. Bu haliyle Partinin 2010 yılı hesabının incelenip denetlenmesi mümkün değildir. Bu nedenle, Parti hesabının 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak sunulmadığı ve kabul edilmemesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Diğer taraftan, Partinin 2010 yılı kesin hesabı ile ilgili olarak Kanun’un 74. maddesinde belirtilen belgeleri sunmadığı, sadece Partinin Genel Merkez, il, ilçe ve belde teşkilatlarının 2010 yılında gelir ve giderinin bulunmadığına ilişkin bir yazı ile hiç kayıt yapılmamış olan defterlerini gönderdiği, dolayısıyla, 2820 sayılı Kanun’un 74. maddesi ile getirilen kurala uymadığı anlaşılmaktadır. Bu itibarla, Kanun’un 74. maddesine uygun bir şekilde 2010 yılı kesin hesabını Anayasa Mahkemesine sunmayan Parti sorumluları hakkında, Kanun’un 74. ve 111. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için suç duyurusunda bulunulması gerektiği sonucuna varılmıştır.
III- SONUÇ
Alternatif Partinin 2010 yılı hesabının incelenmesi sonucunda;
1- Gelir ve gideri olmadığı beyan edilerek herhangi bir bilgi ve belge ibraz edilmeyen parti genel merkezi ile 62 il örgütünün hesabının denetimi gerçekleştirilemediğinden, partinin 2010 yılı hesabının 2820 sayılı Kanun’a uygun olarak sunulmadığına ve kabul edilmesinin mümkün olmadığına,
2- Kesin hesap cetvellerini usulüne uygun bir şekilde Anayasa Mahkemesine vermeyen parti sorumluları hakkında 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 74. ve 111. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca yasal işlem yapılması için Ankara Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmasına,
11.6.2013 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
|
Başkan Haşim KILIÇ |
Başkanvekili Serruh KALELİ |
Üye Mehmet ERTEN |
|
|
|
|
|
|
|
Üye Serdar ÖZGÜLDÜR |
Üye Osman Alifeyyaz PAKSÜT |
Üye Zehra Ayla PERKTAŞ |
|
|
|
|
|
|
|
Üye Recep KÖMÜRCÜ |
Üye Burhan ÜSTÜN |
Üye Engin YILDIRIM |
|
|
|
|
|
|
|
Üye Nuri NECİPOĞLU |
Üye Muammer TOPAL |
||
|
|
|
||
|
Üye Zühtü ARSLAN |
Üye M.Emin KUZ |
||
