Anayasa Mahkemesi, 663 sayılı KHK'nın, doktorların meslekten men edilmesi yetkisini Sağlık Bakanlığına veren, sağlık personeline çalıştığı yerde ikamet mecburiyeti getiren bazı hükümlerini iptal etti. Yüksek Mahkeme, Anayasa ile güvence altına alınan hak ve hürriyetlerin KHK’lerle düzenlenmesinin mümkün olmadığını ifade etti. ANKARA (ANKA) Anayasa Mahkemesi, 663 sayılı KHK'nın, doktorların meslekten men edilmesi yetkisini Sağlık Bakanlığına veren, sağlık personeline çalıştığı yerde ikamet mecburiyeti getiren bazı hükümlerini iptal etti. Yüksek Mahkeme, Anayasa ile güvence altına alınan hak ve hürriyetlerin KHK’lerle düzenlenmesinin mümkün olmadığını ifade etti. Anayasa Mahkemesi’nin 663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin bazı hükümlerini iptal etti. Anayasa Mahkemesinin, 663 sayılı KHK'nın, doktorların meslekten men edilmesi yetkisini Sağlık Bakanlığına veren hükümlerinin iptaline ilişkin kararının gerekçesi Resmi Gazetede yayımlandı. Yüksek Mahkeme, KHK’nın “Meslek icrası esnasında neticesini öngörerek veya görevinin gereklerine aykırı hareket ederek veyahut görevinin gereklerini yapmakta ihmal veya gecikme gösterenlere” verilecek geçici men cezalarını ve bu cezaların Bakanlık bünyesinde kurulan Sağlık Meslekleri Kurulu tarafından verilmesini düzenleyen hükmü, Anayasaya aykırı bulundu. KHK’nın Denetim Hizmetleri başlıklı 16. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “Denetime tâbi olan gerçek ve tüzel kişiler, gizli dahi olsa bütün belge, defter ve bilgileri talep edildiği takdirde ibraz etmek, para ve para hükmündeki evrakı ve ayniyatı ilk talep hâlinde göstermek, sayılmasına ve incelenmesine yardımcı olmak zorundadır” cümlesindeki “…gerçek ve…” ifadesi ile “…gizli dahi olsa…” ibareleri metinden çıkarıldı. Böylece ilgili maddenin kapsamı daraltılmış oldu. KHK'nın 16. maddesinin (2) numaralı fıkrasının birinci cümlesiyle gerçek kişilerinin gizli bilgilerinin sağlık denetçilerine ibrazı zorunluluğunun getirildiği belirtilen gerekçede, "özel hayatın gizlililğinin" Anayasa ile güvence altına alındığı hatırlatıldı. Gerekçede, “KHK'nin 16. maddesinin (2) numaralı fıkrasının birinci cümlesiyle gerçek kişilerinin gizli bilgilerinin sağlık denetçilerine ibrazı zorunluluğunun getirilmiş olması, özel hayatın gizliliği ve kişisel verilerin korunması hakkına ilişkin bir düzenleme niteliğindedir. Dolayısıyla kural, Anayasa’nın 91. maddesinin birinci fıkrasına aykırıdır. İptali gerekir" denildi. -GEÇİCİ MEN CEZALARI- KHK’nın Sağlık Meslekleri Kurulu’nu düzenleyen 23. maddesinin 7. fıkrasında yer alan, “Meslek icrası esnasında neticesini öngörerek veya görevinin gereklerine aykırı hareket ederek veyahut görevinin gereklerini yapmakta ihmal veya gecikme göstererek bir kişinin ağır derecede olmayan özürlülüğüne sebebiyet verenlerin üç aydan bir yıla kadar meslekten geçici men edilmesine karar verilir. Bu fiillerin beş yıl içinde tekrarı hâlinde verilecek cezalarda alt ve üst sınırlar iki katı olarak uygulanır” şeklindeki c bendi ile “Meslek icrası esnasında neticesini öngörerek veya görevinin gereklerine aykırı hareket ederek veyahut görevinin gereklerini yapmakta ihmal veya gecikme göstererek bir kişinin ağır özürlülüğüne veya ölümüne sebebiyet verenlerin bir yıldan üç yıla kadar meslekten geçici menine karar verilir. Bu fiillerin beş yıl içinde tekrarı hâlinde meslekten sürekli men kararı verilir” şeklindeki ç bendi iptal edildi. Anayasanın 38. maddesinde düzenlenen "Kişinin Hakları ve Ödevleri" başlıklı bölümünde yer alan suç ve cezalara ilişkin hükümlerin kanun hükmünde kararnameyle düzenlenmesinin mümkün olmadığının belirtildiği gerekçede, "Dava konusu kurallar, Anayasa’nın 38. maddesi kapsamında değerlendirilmesi gereken sağlık meslek mensuplarının meslekten geçici men ve meslekten men edilmesini gerektiren fiiller ile bu fiillere uygulanacak yaptırımlara ilişkin hükümler içerdiğinden, Anayasa’nın 91. maddesinin birinci fıkrasına aykırıdır. İptali gerekir" denildi. -UZMAN VE DENETÇİ İSTİHDAMI- KHK’nın “Uzman ve Denetçi İstihdamı”nı düzenleyen 44. maddesinin uzman yardımcılığı ve denetçi yardımcılığına atanabilmek için gerekli şartlarla ilgili 2. fıkrası, bu kadroların yeterlilik sınavına girmeye hak kazanması, tezlerini hazırlamaları gibi konuları düzenleyen 3. fıkrası ile “Uzman Yardımcıları ve Denetçi Yardımcılarının mesleğe alınmaları, yetiştirilmeleri, yarışma sınavı, tez hazırlama ve yeterlik sınavı ile diğer hususlar yönetmelikle düzenlenir” şeklindeki 4. fıkrası da Anayasa Mahkemesi’nin iptal ettiği düzenlemeler arasında yer aldı. Kamu hizmetine girme hakkının Anayasa ile güvence altına alındığının vurgulandığı gerekçede, kamu hizmetlerine girme hakkına ilişkin kanun hükmünde kararname ile düzenleme yapılmasının mümkün olmadığı, bu nedene düzenlemenin iptal edilmesi gerektiği kaydedildi. -BİLGİ TOPLAMA VE PAYLAŞMA YETKİSİ- Ayrıca KHK’nın “Bilgi Toplama, İşleme ve Paylaşma Yetkisi” başlıklı 47. maddesinin ilk üç fıkrası da Anayasa Mahkemesi’nin vize vermediği düzenlemeler arasında yer aldı. Bu fıkralar, Bakanlık ve bağlı kuruluşlarına, görevlerini e-devlet uygulamalarına uygun olarak daha etkin ve hızlı biçimde yerine getirebilmek için, bütün kamu ve özel sağlık kurum ve kuruluşlarından sağlık hizmeti alanların, aldıkları sağlık hizmetinin gereği olarak ilgili sağlık kurum ve kuruluşuna vermek zorunda oldukları kişisel bilgileri ve bu kimselere verilen hizmete ilişkin bilgileri her türlü vasıtayla toplama, işleme ve paylaşmaya yetkisi tanıyordu. Ayrıca söz konusu düzenlemelerde Bakanlık ve bağlı kuruluşlarının işlediği kişisel sağlık verilerini ilgili üçüncü kişiler ve kamu kurum ve kuruluşları ile “ancak bu kişi ve kurumların bu verilere erişebileceği hususunda kanunen yetkili olması halinde ve görevlerini yapmalarına yetecek derecede” paylaşabileceği düzenleniyor ve “Bakanlık ve bağlı kuruluşları, mevzuatla kendilerine verilen görevleri yerine getirebilmek için gereken bilgileri, kamu ve özel ilgili bütün kişi ve kuruluşlardan istemeye yetkilidir. İlgili kişi ve kuruluşlar istenilen bilgileri vermekle yükümlüdür” deniyordu. Anayasa Mahkemesi gerekçesinde, Anayasa ile güvenceye bağlanan özel hayatın gizliliği ve kişisel verilerin korunması hakkına ilişkin düzenlemeler içeren dava konusu kuralların Anayasaya aykırı olduğu sonucuna varıldığı bildirildi. -İKAMET MECBURİYETİ- Anayasa Mahkemesi’nin iptal ettiği bir diğer madde ise “İkamet Mecburiyeti” başlıklı 55. madde oldu. Madde, Bakanlığa kamu ve özel bütün sağlık kuruluşlarında çalışmakta olan sağlık personeli için görevli olduğu kuruluşun bulunduğu yerleşim yeri sınırları içinde ikamet etme mecburiyeti getirebilme yetkisi tanıyordu. Gerekçede, sağlık personeline çalıştığı yerde ikamet mecburiyeti getirilmesi konusunun, Anayasa’nın 23. maddesinde düzenlenen "yerleşme ve seyahat hürriyeti" ile yakından ilgili olduğuna işaret edildi. Anayasada güvence altına alınan hak ve hürriyetlerin KHK’lerle düzenlenmesinin mümkün olmadığı, bu nedenle düzenlemenin iptal edildiği bildirildi. KHK’da iptal edilen bir diğer düzenleme ise “Atıflar, değiştirilen ve yürürlükten kaldırılan hükümler” başlıklı 58. maddesinde yer aldı. Buna göre 58. maddenin, 3224 sayılı Türk Diş Hekimleri Birliği Kanunu’yla ilgili 12. fıkrası ile Türk Tabipleri Birliği Kanunu’nun 1. maddesinde geçen “tabipliğin kamu ve kişi yararına uygulanıp geliştirilmesini sağlamak” ibaresini yürürlükten kaldıran 14. fıkranın (ğ) bendi de Anayasa’ya aykırı bulundu. Anayasa Mahkemesi gerekçede, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu olan Türk Diş Hekimleri Birliğinin görevinde değişiklik öngören dava konusu kuralın, 6223 sayılı Yetki Kanunu kapsamında olmadığı ve iptalinin gerekeceğini belirtti. TTB'nin, Anayasa’nın 135. maddesi uyarınca kanunla kurulmuş, tüzel kişiliğe sahip, kamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşu olduğu kaydedilen gerekçede, yetki kanunu kapsamında kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarının statülerine ilişkin düzenleme yapılmasının mümkün bulunmadığı ifade edildi. Gerekçede, bu nedenlerle, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu olan TTB’nin statüsüne ilişkin düzenleme içeren kuralın iptalinin gerektiğine işaret edildi. KHK'nın diğer düzenlemelerinin ise iptal istemleri oy çokluğuyla reddedildi. (ANKA) (YE/ÖZK) IC