5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu’unda 23.5.2002 yılında değişiklik yapılıyor. Bu değişiklikle 8.9.1999 tarihinde Emekli Sandığı üyesi olanlara bir ayrıcalık tanınmıştır. Buna göre 8.9.1999 tarihinde emekli sandığı üyesi olanlar 50 yaşını doldurmuş olmak ve 10 yıl sandık üyesi olarak çalıyor olmaları koşuluyla emekli olabilmektedirler.
Bu düzenleme, 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu’nun, 23.5.2002 günlü, 4759 sayılı Kanun’un 6. maddesiyle değiştirilen geçici 206. maddesi ile yapılmıştır.
Emniyet Genel Müdürlüğü’nde 10 yıl 3 ay çalışan ve 60 yaşını dolduran bir polis memuru Emekli Sandığı’na erken emeklilik için başvurmuştur ancak bu başvuru kişinin 8.9.1999 günü sandık üyesi olmadığı gerekçesi ile 5434 sayılı yasanın geçici 206. maddesine dayanılarak ret edilmiştir. Bunun üzerine polis memuru idare mahkemesine başvurmuş ve anılan geçici maddenin Anayasa’nın 2. Maddesine aykırı olduğunu ileri sürmüştür. İdare mahkemesi bu iddiayı ciddi bularak konuyu Anayasa Mahkemesi’ne taşımıştır.
Anayasa Mahkemesi anılan geçici 206. maddeyi Anayasanı 2. maddesine aykırı bularak iptal etmiştir.
Anayasa Mahkemesi karar gerekçesinde; Anayasanın 2. Maddesi devletin bir hukuk devleti olduğunu, hukuk devletinde idarenin bütün eylem ve işlemlerinin yargı denetiminde olduğunu, hukuk devletinde kişilerin hukuki statülerinde değişiklik yapılabileceğini ancak bu değişiklik yapılırken kazanılmış haklara dokunulamayacağını belirtmektedir. Anayasa Mahkemesi’nin karar gerekçesindeki ilgili bölüm:
“ Başvuru kararında, Anayasa’nın 2. maddesine göre Devletin, hukuk devleti olduğu, bununla Devletin tüm faaliyetlerinde hukukun egemen olmasının amaçlandığı, bu amacın gerçekleşmesinin konulacak kurallarda adalet ve hakkaniyet ölçülerinin göz önünde tutulması ile mümkün olacağı, hukuk güvenliğinin, normların öngörülebilir olmasını, bireylerin tüm işlem ve eylemlerinde Devlete güven duyabilmesini, Devletin de yasal düzenlemelerde bu güven duygusunu zedeleyici yöntemlerden kaçınmasını gerekli kıldığı, hukuki statüleri kanunlarla oluşturulan ve bu statü kurallarına güvenerek geleceklerini tasarlayan kamu görevlilerinin hakları, sosyal güvenlik beklentileri ve sosyal durumlarının itiraz konusu kural ile zedelendiği, önceki kurala göre 10 yıl hizmet süresini tamamladıktan sonra istifa eden ve yaş koşulunu sağlayacağı tarihi bekleyerek emeklilik hakkını kazanacağını düşünen ve bu düşünceyle memuriyete girenlerin bir kısmının itiraz konusu kural nedeniyle, emekli olma olanağını kaybettiği, böyle bir durumun ise sosyal hukuk devletinde olması gereken istikrar, kazanılmış haklara saygı, hukuki belirlilik ve hukuk güvenliği nitelikleri ile bağdaşmayacağı belirtilerek kuralın, Anayasa’nın 2. maddesine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.”
SGK KANUNU
23.5.2002 tarihinde 5434 sayılı T.C Emekli Sandığı Kanunu’nda yapılan ve yukarıda anılan, Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen değişikliğin bir benzeri aynı tarihte 506 sayılı SGK Kanunu’nda yapıllmıştır. 4759 sayılı kanunun 3. Maddesi ile 506 sayılı kanunun geçici 81. maddesi yeniden düzenlenmiş ve bu tarihte sigortalı olanların statüleri ciddi biçimde değiştirilmiştir.
ÖRNEK
506 sayılı SGK Kanunu’nun Geçici 81. Maddesi’nin B fıkrasının L bendine göre 23.5.2002 tarihinde sigortalılık süresi 7 yıldan fazla, 8 yıldan az olan kadınların emekli olabilmeleri için 20 yıllık sigortalı olmaları, 52 yaşını doldurmaları gerekmektedir.
Aynı şekilde erkeklerin 6 yıl 6 aydan fazla 8 yıldan az olanlarda aranan koşullar:
25 yıl sigortalılık,
55 yaşını doldurmuş olmaktır.
Yasada değişiklik yapılmamış olsaydı bu örnekteki kadın ne zaman emekli olacaktı?
Kadının 7.5 yıllık sigortalı ve 28 yaşında olduğunu varsayarsak önceki yasaya göre 12.5 yıl sonra yani 40 yaşını 6 ay geçince emekli olacaktı. Değişiklikten sonra ise 24 yıl sonra emekli olabilecektir.
Aynı şekilde erkek çalışanın 7 yıllık sigortalı ve 28 yaşında olduğunu varsayalım. Bu durumda erkek 18 yıl sonra yani 46 yaşında emekli olacaktır. Yasa değişikliğinden sonra ise 55 yaş sınırı getirildiği için 27 yıl sonra emelikli olabilcektir.
Görüldüğü gibi SGK kanununda yukarıda anılan değişiklikle kişilerin statüleri ağır biçimde aleyhlerinde değiştirilmiştir.
Bu değişiklikle hukuka ve hukuk düzenine olan güven sarsılmış, hukuk devleti ilkesi ihlal edilmiştir.
Bize göre Anayasa Mahkemesi’nin 5434 sayılı kanunun geçici 206. maddesini iptal gerekçesi, 506 sayılı kanunun Geçici 81. Maddesi için de aynen geçerlidir. Bu durumda yasanın bu maddesinden ötürü hak ihlaline uğrayan sigortalıların Anayasa mahkemesine başvurarak hak ihlalinin giderilmesini talep etmeleri mümkündür.
AYM'nin Emekli Sandığı Kanunu ile ilgili iptal kararının tam metni
Rahmi Ofluoğlu (Hukukçu)
