685 sayılı KHK ile KHK işlemlerinden etkilenen gerçek ve tüzel kişilere yargı yolu açılırken sisteme OHAL İnceleme Komisyonu adı altında yeni bir kurum eklenmiştir.
Ohal İnceleme Komisyonu yedi üyeden oluşacaktır. Üç üyeyi kamu görevlileri arasından başbakan, bir üyeyi hakim ve savcı sınıfından Adalet bakanlığı, bir üyeyi mülkü amirleri arasından İçişleri Bakanlığı, birer üye Yargıtay ve Danıştay tetkik hakimleri arasından HSYK tarafından seçilecektir.
Görüleceği gibi komisyonun üye yapısı idareci ve hukukçulardan oluşmaktadır.
Komisyonun süresi
Komisyonun görev süresi iki yıl olarak belirlenmekte ve gerek görüldüğü takdirde süre Bakanlar Kurulu tarafından her seferinde bir yıl uzatılabilecektir. Bu haliyle Komisyonun süresi sınırsız diyebiliriz, süre 2 yıl da olabilir 15 yılda olabilir.
Başvuru usulü
Başvurular valilikler veya son görev yapılan kuruma yapılabilecek. Düzenlemeye göre başvurular gecikmeksizin komisyona gönderilecektir.
Başvuru süresi
Başvuru süresi,685 sayılı KHK’den önceki işlemlere karşı komisyonun başvuru almaya başladığı tarihten itibaren 60 gün, komisyonun başvuru almaya başladığı tarihten sonra yayınlanan KHK’lere karşı ise yayımı tarihinden itibaren 60 gündür.
Yargı denetimi
Komisyonun kararlarına karşı Ankara idare mahkemelerine dava açılabilecektir. Bu idare mahkemeleri HSYK tarafından belirlenecektir.
667 sayılı OHAL KHK’sı ile ilgili işlemlerin kesinleşmesinden itibaren 60 gün içerisinde ilk derece mahkemesi olarak Danıştay’a dava açılabilecek.
Usul ve esaslar
Başvurulara ve Komisyonun çalışmasına ilişkin usul ve esaslar, Komisyonun teklifi üzerine Başbakanlık tarafından belirlenir ve ilan edilir.
Başvuru tarihi
Başvuru tarihi 6 ay içerisinde başbakanlık tarafından belirlenecektir.
Önemli bir düzenleme
685 sayılı KHK’nın önemli sayılacak bir bölümü Komisyonun görev alanına giren konularda daha önce herhangi bir yargı merciine başvurmuş veya dava açmış olanlar için geçici 1/3 ile yapılan düzenlemedir.
Bu düzenlemeye göre idare mahkemeleri, Danıştay ve Anayasa Mahkemesine açılan bütün davalar yok sayılmaktadır. Yargı mercilerinde dava açsın açmasın herkes sil baştan başlayacak. Herkes önce OHAL İncele Komisyonuna sonra sırasıyla Ankara idare Mahkemesi, Bölge İdare, Danıştay ve bireysel başvuru olarak Anayasa mahkemesine başvuracaktır.
Davaların toplam süresi
İyimser tahminle, OHAL İnceleme Komisyonu ile başlayacak ve Anayasa Mahkemesi ile sonlanacak süreçlerin 10 yılı bulacağı söylenebilir.
OHAL İnceleme Komisyonu neyi inceleyecek?
Hakkında OHAL KHK’sı ile işlem yapılan kişi ve kurumlar peşinen devletin güvenliğine karşı yapı, oluşum veya gruplarla üyeliği, mensubiyeti, aidiyeti, iltisakı veya bunlarla irtibatı olmakla suçlanıyor. Ceza hukukunun temel ilkelerine ve evrensel hukuka göre bir suçla suçlanan kişiye bir işlem yapmadan önce ne ile suçlandığı, suçun delilleri anlatılır ve savunma hakkı tanınır. Hiç kimse mahkeme kararı olmadan suçlu olarak görülemez. Oysa OHAL KHK’sı ile devlete karşı ciddi suçları işlemekle suçlananlar atılı suçun nedenini ve delillerini bilmemektedirler. Atılı suçu ve delilleri bilmeden insanlar OHAL İnceleme Komisyonuna yapacakları başvuruda ne diyecekler, neye karşı savunma yapacaklar?  Ortada soyut bir suçlama var ama delil yok.
Kaldı ki yedi kişiden oluşan komisyon delil incelemeye kalksa onbinlerce başvuruyu bir asırda bitiremez.
Bu durumda bu komisyon neden oluşturuldu?
685 sayılı KHK, komisyonun göreve başlamasını 6 aylık süreye bağlamış.  Komisyon başvuruları duruşmasız dosya üzerinden inceleyecek. Dosyada ne var, neyi inceleyecek?  OHAL İnceleme Komisyonu için bu ve  benzeri onlarca soru sorulabilir. Anlaşılan tek gerçek var; komisyon yargının önüne konulan bir engel ve yargıyı en az iki yıl geciktirecektir.
Sonuç olarak 685 sayılı KHK ile oluşturulan OHAL İnceleme Komisyonunun adaletin tecellisini geciktirmekten başka hiçbir somut sonucu olamayacağı söylenebilir.
685 sayılı KHK ile getirilen yargı yolu etkili değildir.
Yargının önüne bir engel olarak konulan inceleme komisyonu etkili bir kanun yolu değildir. 685 sayılı KHK, OHAL KHK’leri için etkili bir yargı yolu getirmemiş aksine suçlu ilan edilen, işsiz kalan insanların adalete erişmelerini on yıl, onbeş yıl sonraya ertelemiştir. Bu nedenlerle, etkili bir iç hukuk yolu bulunmadığı için iç hukuk yollarını tüketmeden AİHM’e gidilebileceğini düşünüyorum.
Rahmi Ofluoğlu
Hukukçu
 
Biz Hukuk